Gliomlar beyinin destekleyici dokusu olan glial hücrelerde oluşan bir grup tümörü tanımlamak için kullanılan genel bir isimdir.
Astrositomlar, oligodendrogliomlar ve epandimomalar dâhil birçok gliom tipi vardır. En yaygın gliom tipi astrositomdur. Gliomlar tüm beyin tümörlerinin yaklaşık %30’unu oluşturur ve sıklıkla kötü huyludur yani habistir.
Belirtileri beyin tümörlerindeki genel belirtilerdir. Baş ağrısı, nöbetler, mide bulantısı ve kusma görülebilir. Yerleştikleri bölgelere bağlı olarak da belirtiler verirler. Epilepsi (Sara nöbeti) bazı hastalarda ilk belirti olarak ortaya çıkabilir. Kişilik değişikliklerine neden olabilirler.
Bu nedenle kötü seyirli gliomlarda beyin ameliyatı, gammaknife radyo cerrahisi, kemoterapi, radyoterapi gibi çeşitli tedavi yöntemleriyle tümürün yok edilmesi gerekir.
Nedenleri
Beyin tümörlerinin oluşum nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Az sayıda insanda nörofirbomatozis ya da tüberöz skleroz gibi genetik hastalıklar gliomlara neden olabilir. Fazla radyasyona maruz kalmanın da tümör oluşumuna neden olduğu düşünülmektedir.
Gliomların ya da diğer beyin tümörlerinin oluşumunu engelleyecek herhangi bir yöntem ya da önlem yoktur.
Bilinmesi gereken beyin tümörlerinin çocukluk çağı dahil her yaşta gelişebileceğidir.
Beyin Tümörleri Risk Faktörleri
Diğer kanser türleri gibi genellikle ileri yaşlarda ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha sıklıkla görülmektedir. Fakat en çok bilinen faktörlerden bir tanesi uzun süreli radyasyona maruz kalmaktır.
Bunun yanı sıra kimyasallara, elektromanyetik alanlara ve virüslerin enfeksiyonlarına maruz kalmak hastalığın riskini arttıran unsurlar arasındadır. Beyin tümörü dış etkenlerle gelişen bir hastalık olabileceği gibi aile geçmişinde bu hastalığa rastlanan kişilerde de görülebilir.
Gliomların Türleri
Hangi tür glial hücrelerden kaynaklandığına göre değişir. Başlıca tipler şunlardır:
Astrositom
Kötü huylu beyin tümörleri içinde en sık görülendir ve beynin herhangi bir yerinde görülebilir. İsmini, beynin içindeki yıldız şeklindeki hücreler olan astrositomlardan alır.
Oligodendroglioma
Bu gliomlar, beynin sinir liflerini kaplayan ve miyelin adı verilen olglial hücrelerden yani oligodendrositlerden kaynaklanır.
Oligoastrositom
Bu gliomlar anormal oligodendrositlerin ve astrositlerin bir karışımıdır.
Ependimom
Bu tip bir gliom, beynin ve omurilik kanalının boşluklarını kaplayan hücrelerden gelir. Çocuklarda en yaygın görülen tiptir.
Ganglioglioma
Beyinde veya omurilikte meydana gelebilen bu nadir gliom, hem glial hücrelerden hem de sinir hücrelerinden oluşur.
Belirtiler
Gliom tipi tümörlerin belirtileri, diğer beyin tümörlerininki ile aynıdır ve büyük ölçüde tümörün beyinde olduğu yere ve tümörün büyüklüğüne bağlıdır.
Beyin tümörleri, kafatası içinde yerleşen tümörler oldukları için basınç artışına bağlı olarak şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma gibi yaygın belirtiler görülür. Tümör büyüdükçe belirtiler şiddetlenir.
Baş Ağrısı
- Eğer baş ağrınız aşağıdaki şekildeyse mutlaka doktora başvurun.
- Çok şiddetli baş ağrısı (özellikle her gün baş ağrısıyla uyanıyorsanız)
- Başınız normalden sık ağrıyorsa
- Daha önce hissetmediğiniz türde bir baş ağrınız varsa
- Hem baş ağrısı hem başka bir hastalığı aynı anda yaşıyorsanız
- Öksürme, egzersiz, bağırma, eğilme gibi kafa içi basıncını artıran durumlarda baş ağırınız kötüleşiyorsa.
Diğer Belirtiler Şunlardır;
- Epileptik ataklar, yani sara krizi tarzı nöbetler
- Mide bulantısı ve kusma
- Çift görme ve görmede bozukluk ve bulanıklık (baş ağrısı ile birlikte ya da ayrı olarak ortaya çıkabilir.)
- Baş dönmesi ve yürüme ile ilgili problemler gibi denge problemleri
- Konuşma bozukluğu
- Motor becerilerde bozulma veya duyusal bozukluklar
- Hafıza kaybı, davranışlarda değişiklik
Beynin etkilenen bölgesine göre farklı belirtiler de ortaya çıkar. Bunlar; sağ veya sol vücut yarısında kuvvetsizlik, uyuşma, yürüme bozukluğu, görme kaybı, işitme kaybı, hafıza bozukluğu, konuşmada güçlük, dengesizlik olabilir.
Tanı Yöntemleri
Nöroloji doktorunuz gliomların tanısını koymak için kapsamlı bir nörolojik muayene yapar. Muayene sırasında doktorunuz reflekslerinizi, görme, işitme, denge ve koordinasyon yetilerinizi kontrol eder.
Bunlarda bir ya da birden fazla sorun varsa, beyin tümörünün beyninizin hangi bölümlerini etkileyebileceği hakkında bilgi edinir. Sonrasında beyinde bir tümör olup olmadığını anlamak için MR ve Bilgisayarlı Tomografi taraması yapılır.
MR taraması boyalı kontrast maddenin damardan verilmesi ile (Kontrastlı Beyin MR) yapılır. Bu tarama ile tümör ayrıntılı şekilde görülebilir ve doktorunuz beyindeki tümörün büyüklüğü, yeri ve tipini tespit eder. Beyinde ödem ya da beyin dokusunda değişiklik varsa görülebilir.
Ek olarak MRS adı verilen Magnetic Rezonans Spetroskopi yapılarak tümördeki kimyasal ve mineral düzeyleri ölçülür.
Bu ölçümler, bir tümörün kötü huylu veya iyi huylu olup olmadığına dair bilgi verme amaçlıdır.
Ayrıca, belirtileri beyin tümörü ile karışabilecek enfeksiyon (tüberküloz, parazit, bakteri ve mantar), demiyelinizasyon (miyelin ya da bir beyin nöronlarının koruyucu kılıfına) veya felç gibi başka hastalıklar mevcutsa, doktorunuz bu konuda bilgi sahibi olur.
Doktorunuz akciğer kanseri gibi beyne metastaz yapabilecek diğer kanserleri elemek için kanser taraması da yapabilir. Ancak gliomlar başka kanserler nedeniyle oluşmaz, yalnız beyinde oluşabilen tümörlerdir.
Kesin tanı tümörden alınan beyin biyopsisi sonrası, bu konuda uzman patologlar tarafından tümörün mikroskop altında ve moleküler (genetik) yapısının belirlenmesi ile konur.
Ameliyat ile tümörün tümün çıkarıldıktan sonra, tümörün zarar verdiği ya da yayılım gösterebileceği alanlar konusunda biyopsi sonuçlarına göre karar verilir. Buna göre ışın tedavisi, ikinci bir cerrahi ya da başka tedaviler uygulanabilir.
Tümör beynin ulaşılması zor ya da zarar görecek bir yerindeyse steoreotaktik iğne biyopsisi tercih edilir. Kafatasınıza açılan delikten ince bir iğne yardımıyla doku örneği alınarak mikroskop altında analiz yapılır.
Tedavi Yöntemleri
Gliomların tedavisi tümörün tipine, büyüklüğüne, hangi evrede olduğuna ve beyindeki yerine göre belirlenir. Ayrıca yaşınız ve sağlık durumunuza göre de uygulanacak tedaviye karar verilir.
Gliomlar dâhil tüm beyin tümörlerinin öncelikli tedavisi cerrahidir. İster iyi huylu ister kötü huylu olsun, tüm tümörler cerrahi olarak tedavi edilirler.
Ancak bazı durumlarda cerrahi uygulamak mümkün olmayabilir. Şayet tümör beynin çok hassas olan bazı hayati bölgelerine yerleşmişse bu bölgelere dokunmak hayati tehlike yarattığından tümör yerinde bırakılabilir. Bu durumda sadece ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) uygulaması yapılabilir.
Tümörün çıkarılmasının yanı sıra, tümörün yan etkilerini kaldırmak için ilaç tedavisi de verilebilir. Kortizonlu bazı ilaçlar beynindeki ödemin inmesine yardımcı olur, ayrıca anti-epileptik ilaçlar nöbetleri önlemede kullanılabilir.
Glioma Tedavisinde Gamma Knife Radyo Cerrahi
Açık ameliyat olmayan bu yöntemde, Gamma Knife cihazı tarafından yollanan gamma ışınları ile tümör yok edilir. Tedavide amaçlanan; hızlı büyüyen tümörler ve beyin damar yumaklarının tamamen ortadan kaldırılması; yavaş büyüyen tümör cinslerinde ise büyümenin durdurulmasıdır.
Hasta MR benzeri cihaza yatar ve ortalama 45 dk. süren bir tedavide, beyin ve sinir cerrahisi uzmanının gözetiminde tedavi gerçekleşir. Kişi ışın nedeniyle herhangi bir ağrı ya da acı hissetmez.
Güncellenme Tarihi: 15.02.2022, 17:48
Bu içerik, Atakent Sağlık Grubu Tıbbi Yayın Kurulu’nun onayı ile yayınlanmıştır. Sayfada yayınlanan içerikler kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmıştır ve sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tedavi edici sağlık hizmetine yönelik içerikler bulunmamaktadır. Doğru tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Sayfa dilini değiştir:
English (İngilizce)